Środa Popielcowa to święto, które rozpoczyna okres oczekiwania na najważniejsze wydarzenie w kalendarzu katolików – Wielkanoc. Rozpoczyna trwający 40 dni Wielki Post. Tego dnia wierni udają się do kościołów, aby posypać głowę popiołem. Tradycja jest symbolem aktu pokuty i żałoby, który przypomina również o śmiertelności każdego człowieka.
Do tej pory katolicy zgromadzeni w Środę Popielcową w kościele podchodzili do księdza, który nad każdym z nich wypowiadał formułkę „Pamiętaj, że jesteś prochem i w proch się obrócisz” lub „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”. Następnie posypywał głowy wiernych popiołem, na znak żałoby i pokuty, czasem czyniąc też na ich czołach znak krzyża. Pandemia wymusiła konieczność zmodyfikowania formuły obrzędu.
Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów opublikowała Notę na temat Środy Popielcowej, w której określono obowiązujące w czasie pandemii zasady.
Po odmówieniu modlitwy błogosławieństwa popiołu i po pokropieniu go w milczeniu wodą święconą, kapłan zwróciwszy się do obecnych, wypowiada jeden tylko raz do wszystkich formułę z Mszału Rzymskiego: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię” lub „Pamiętaj, że jesteś prochem i w proch się obrócisz”.
Następnie kapłan wyciera ręce i nakłada maseczkę ochronną na nos i usta, potem nakłada popiół na tych, którzy do niego podchodzą, albo – stosownie do okoliczności – sam podchodzi do tych, którzy stoją na swoich miejscach. Kapłan bierze popiół i posypuje głowę każdego, nic nie mówiąc.
W Środę Popielcową obowiązuje post w postaci wstrzemięźliwości od spożywania pokarmów mięsnych oraz tzw. post ścisły, który oznacza, że wierni mogą zjeść trzy posiłki w ciągu dnia, w tym jeden do syta. Wstrzemięźliwość od jedzenia mięsa obowiązuje osoby od 14. rok życia, a post ścisły osoby pełnoletnie do momentu rozpoczęcia 60. roku życia.