160 lat temu, 22 stycznia 1863 r., Manifestem Tymczasowego Rządu Narodowego rozpoczął się największy w XIX w. polski zryw narodowy – Powstanie Styczniowe. Walka z rosyjskim zaborcą zjednoczyła Polaków, Litwinów, Białorusinów i Ukraińców, odciskając piętno we wspólnej pamięci i stając się inspiracją dla kolejnych pokoleń bohaterów walk o wolność.
W niedzielę, 22 stycznia 2023 roku, w Tomaszowie Mazowieckim uroczyście obchodzona była 160. rocznica wybuchu powstania styczniowego.
Honorowy patronat nad uroczystościami w Tomaszowie Mazowieckim objął Mariusz Węgrzynowski – Starosta Powiatu Tomaszowskiego. W obchodach udział wzięli znakomici goście: Antoni Macierewicz – Marszałek Senior IX kadencji Sejmu RP, Ewa Wendrowska – radna Sejmiku Województwa Łódzkiego, Elżbieta Łojszczyk – członek Zarządu Powiatu Tomaszowskiego, Wacława Bąk – Przewodnicząca Rady Powiatu Tomaszowskiego, Izabela Śliwińska – Wiceprezydent Tomaszowa Mazowieckiego, Krzysztof Kuchta – Przewodniczący Rady Miejskiej Tomaszowa Mazowieckiego, Beata Stańczyk – Wiceprzewodnicząca Rady Miejskiej. Udział wzięli przedstawiciele służb mundurowych: wojska, Policji, Straży Pożarnej i Straży Miejskiej, dyrektorzy szkół podstawowych i ponadpodstawowych oraz mieszkańcy naszego miasta.
160. rocznica Powstania Styczniowego – Galeria zdjęć
Podczas powstania stoczono ponad tysiąc starć, a w siłach polskich uczestniczyło w sumie ok. 200 tys. osób. Pomimo pewnych sukcesów oddziałów powstańczych, w związku z przewagą armii rosyjskiej, siły zaborcze zaczęły uzyskiwać przewagę. Pod koniec 1863 roku łączny stan wojsk rosyjskich wynosił ponad 400 tys. żołnierzy (170 tys. w Królestwie Polskim, 145 tys. na Litwie i 90 tys. na Ukrainie). Rząd Narodowy miał w polu nie więcej niż 10 tys. partyzantów.
Przegrane walki sprawiły, że po miesiącu Ludwik Mierosławski utracił funkcję dowódcy powstania. Kolejnymi dyktatorami zostali Marian Langiewicz, a następnie – Romuald Traugutt, aresztowany przez rosyjską policję w nocy z 10 na 11 kwietnia 1864 roku. Więziony na Pawiaku, a następnie przewieziony do X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej, nie zdradził towarzyszy. 19 lipca 1864 roku rosyjski sąd wojskowy skazał go na śmierć przez powieszenie. Wyrok wykonano 5 sierpnia 1864 roku na stokach Cytadeli Warszawskiej.
Ostatnie walki toczyły się do jesieni 1864 r. Za udział w powstaniu władze carskie skazały na śmierć co najmniej 669 osób, a na zesłanie trafiło przynajmniej 38 tys. Polaków dotknęły również liczne represje m.in. konfiskata majątków szlacheckich, kasacja klasztorów na obszarze Królestwa Polskiego, wysokie kontrybucje, a przede wszystkim aktywna rusyfikacja.