Okiem tomaszowianina Zygmunta Dziedzińskiego. Park Bulwary – piękny zakątek Tomaszowa

Biała zima na Ziemi Tomaszowskiej cz. II

Zima na półmetku, tęskniąc za śniegiem przedstawiamy Wam drugą część śnieżnych fotografii pana Zygmunta. Są to Biała Góra, Małe Groty i Modre Wody.

Biała Góra

Małe Groty

Modre Wody

____________________________________
____________________________________

Biała zima na Ziemi Tomaszowskiej cz. I

Są święta, za oknami szare ulice, mimo prognoz zapowiadanych przez synoptyków zapowiadających białe Boże Narodzenie.  Na pocieszenie mamy dla Was dawkę pięknych zdjęć w zimowej scenerii autorstwa Zygmunta Dziedzińskiego. Wszystkie ujęte na zdjęciach miejsca mają niepowtarzalny urok a zimowa aura dodatkowo je potęguje, zobaczcie sami.

Park miejski

Nad Pilicą

Spała

Utrata

____________________________________
____________________________________

Park Solidarności w jesiennej scenerii

Park Miejski w Tomaszowie Mazowieckim – zwany obecnie Parkiem Solidarności o całkowitej powierzchni 7 ha w tym 0,35 ha przepływająca przez park malownicza część rzeki Wolbórki. Park założony po wybudowaniu pałacu hrabia Antoni Ostrowski celem korzystania z wypoczynku oraz organizowania w nim przyjęć dla zaproszonych gości. Nazywany był wtedy „Szwajcarską Doliną”. Ostatnim jego właścicielem przed wybuchem  II wojny światowej był hr. Jan Ostrowski. W okresie międzywojennym nazywany „Hrabskim Ogrodem” i ta nazwa przetrwała u mieszkańców starszego pokolenia do dzisiaj.

Po II wojnie światowej wycięto część drzewostanu i urządzono w jego wschodniej części boisko piłkarskie RKS Lechia, które przetrwało do 1959 r. W roku 1964 zbudowano w tym miejscu muszle koncertową z widownią na ok 2,5 tys. osób oraz okazała fontannę, a park nazwano „Parkiem kultury i wypoczynku”. Jest to jeden z najciekawszych pod względem przyrody parków w województwie łódzkim. Niektóre okazy sięgają 200 lat. Cały park przepięknie prezentuje się o każdej porze roku, jednakże całe swoje piękno okazuje w kilkunastodniowym okresie jesieni prezentując wtedy cała paletę barw. Zobaczcie sami.

____________________________________
____________________________________

 

Cmentarze Tomaszowa Mazowieckiego – fotorelacja

Cmentarz ewangelicki

____________________________________
____________________________________

Spalski grzybek w jesiennej scenerii

Spalski grzyb – kryta słomą altana do której spływali łodziami goście spalskiego pałacu stoi w pobliżu końca dzisiejszej ścieżki edukacyjnej „Rezerwat Spała” (szlak czarny) na pozycji 51°32’0.54″N 20°9’25.13″E w pobliżu groty św. Huberta.

Jego historia sięga roku 1901 kiedy to przybywał w to miejsce Car Mikołaj. Po odzyskaniu niepodległości bywał pod grzybkiem prezydent Stanisław Wojciechowski z towarzystwie zagranicznych oficjeli. Grzybek po latach 80 uległ dewastacji. W roku 2017 za inicjatywą Wójta Gminy Inowłódz Bogdana Kąckiego obiekt wybudowano od nowa.

To urokliwe miejsce nad Pilicą, sfotografował Zygmunt Dziedziński tak wygląda dziś i cieszy wędrowców i rowerzystów leśnych w drodze ze Spały do Inowłodza.

____________________________________
____________________________________

Turkusowe jezioro niedaleko Sulejowa

Około 4 km na południowy zachód od Sulejowa w sąsiedztwie koryta rzeki Pilicy po jej lewej stronie, znajduje się przepiękne w barwie turkusowej jezioro. Powstało ono ok. 10 lat temu po zalaniu wyrobisk kamienia wapiennego. Miejsce charakteryzuje się wysokimi urwiskami ścian wapiennych, przejrzystym na ich tle lustrem wody oraz przepięknym turkusowym kolorem, przypomina fragmentami wybrzeża nadmorskie w Chorwacji. Głębokość zbiornika sięga kilkunastu metrów, jest atrakcją dla wędkarzy i płetwonurków. Pan Zygmunt sprawił nam tymi zdjęciami ogromną radość, zobaczcie sami…

____________________________________
____________________________________

SKIERNIEWICKIE ŚWIĘTO KWIATÓW, OWOCÓW I WARZYW

Najsmaczniejsza i najzdrowsza impreza w regionie! Święto od dziesięcioleci przyciąga do Skierniewic setki tysięcy gości z całego świata. Koncerty największych gwiazd polskiej i europejskiej sceny muzycznej stanowią tylko tło dla serca wydarzenia, pełnego niepowtarzalnych smaków i zapachów. Stałym punktem imprezy są targi ogrodniczo-rolne, na których można m.in. zapoznać się z dorobkiem naukowym znanego na całym świecie skierniewickiego Instytutu Ogrodnictwa. Święto to także wielki kiermasz ogrodniczy, gdzie w sprzedaży dostępne są niespotykane nigdzie indziej odmiany kwiatów, owoców i warzyw – a wszystko przy wyjątkowej gościnności Skierniewiczan. 15 i 16 września 2018 roku po raz 41. odbyło się Skierniewickie Święto Owoców i Warzyw, zdjęcia Zygmunta Dziedzińskiego pokazują przepiękne zestawienia barw i kolorów oraz wszelakich kompozycji wykonanych w artystycznym stylu.

____________________________________
____________________________________

KAPLICZKI POWIATU TOMASZOWSKIEGO CZĘŚĆ III

SMARDZEWICE

Kapliczka z figurą Matki Boskiej Niepokalanej, wzniesiona w roku 1889 przed sanktuarium Św. Anny. Postawiono ją jako dowód wdzięczności Bogu za ocalenie życia carowi Aleksandrowi III, który jadąc na polowanie do Spały uczestniczył wraz z rodziną w wypadku kolejowym.

SPAŁA (1)

Krzyż z czerwonego marmuru postawiony w lesie przed wjazdem do Spały, w miejscu tragicznej śmierci samobójczej hrabiny Władysławy Wielopolskiej w roku 1909. Jej śmierć była skutkiem niespełnionej miłości do carskiego oficera.

SPAŁA(2)

Murowana przydrożna kapliczka domkowa pw. Św. Jana Nepomucena. Stoi obok mostu na rzece Gać, została wzniesiona w roku 1877 przez mieszkańca Spały Adama Pająka jako dowód wdzięczności Bogu za uratowanie tonącego syna. Kapliczka jest najstarszym obiektem murowanym Spały.

TOBIASZE (gm. Ujazd)

Kapliczka typu domkowego zbudowana z kamienia, pierwotnie postawiona została przez hrabiego Antoniego Ostrowskiego w miejscu kościoła drewnianego przeniesionego w roku 1825 do Tomaszowa.

TOMASZÓWEK

Kapliczka drewniana pw. Św. Huberta, patrona myśliwych. Stoi w lesie na granicy gminy Tomaszów i gminy Sławno przy drodze Tomaszów – Opoczno. Znajduje się wśród kilkunastu rzeźb drewnianych legendarnych postaci związanych z łowiectwem i przyrodą.

TWARDA (gm. Tomaszów)

Oryginalna w stylu przydrożna kapliczka pw. Św. Jana Nepomucena. Postawiona została w 1928 roku z fundacji Grzegorza Składowskiego.

UJAZD (1)

Murowana kapliczka domkowa postawiona w pierwszej dekadzie XIX wieku w murze ogrodzenia pałacu hrabiego Ostrowskiego. Znajduje się w dzielnicy Antolin.

UJAZD (2)

Murowana kapliczka domkowa postawiona w 1896 roku przez Szymona Wąchałę. Stoi przy drodze Ujazd – Będków. W święto Bożego Ciała dochodzi do niej procesja z kościoła pw. Św. Wojciecha.

ZABORÓW (gm. Tomaszów)

Murowana kolumnowa kapliczka pw. Serca Jezusowego, ufundowana „za własne grosze” w roku 1927 przez mieszkańców wsi.

____________________________________
____________________________________

KAPLICZKI POWIATU TOMASZOWSKIEGO CZĘŚĆ II

ŁOMINY (gm. Ujazd)

Murowana, kolumnowa kapliczka z czerwonej cegły postawiona w roku 1938 przez miejscowego nauczyciela Mariana Zycha i poświęcona przez ówczesnego biskupa Tadeusza Tomczaka.

MAŁECZ (gm. Lubochnia)

Urokliwa trzynawowa kapliczka przydrożna stojąca w centrum wsi. Postawiona w roku 1950 z fundacji Tadeusza Biernata.

MAŁOMIERZ (gm. Rzeczyca)

Współczesna, drewniana kapliczka pw. Matki Boskiej Częstochowskiej. W latarni kapliczki znajdują się wyrzeźbione cztery postacie: św. Idziego, św. Katarzyny, św. Józefa i św. Anny. Kapliczka stoi w miejscu nieistniejącej kapliczki z 1864 roku z zachowaniem jej pierwotnych płaskorzeźb.

TOMASZÓW MAZ. – NAGÓRZYCE

Okazała, trzystopniowa kapliczka z czerwonej cegły, postawiona w roku 1932 na „Przeprośnej Górze” przez koło młodzieży i mieszkańców wsi „Na cześć i chwałę Bogu i Ojczyźnie”.

NIEWIADÓW WIEŚ (gm. Ujazd)

Kapliczka z figurą Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej postawiona w roku 1932 jako wotum dziękczynne za możliwość polowania w okolicznych lasach.

OLSZOWA (gm. Ujazd)

Murowana kapliczka z cegły stojąca przed nieistniejącym już dworem Olszowskich w pobliżu rzeki Pańkówki. W roku 2017 zmieniono wygląd kapliczki i postawiono obok niej obelisk poświęcony pamięci urodzonego we dworze byłego prymasa Polski Andrzeja Olszowskiego.

REMISZEWICE (gm. Będków)

Trzystopniowa murowana kapliczka z roku 1939, zwieńczona oryginalnym krzyżem kowalskiej roboty. Stoi na skraju wsi w pięknym plenerze pól i łąk.

RZECZYCA

Oryginalna w stylu drewniana kapliczka. W wydrążonej wnęce pnia drzewa znajduje się rzeźba Chrystusa Frasobliwego. Kapliczka stoi na placu kościelnym miejscowego kościoła.

____________________________________
____________________________________

KAPLICZKI POWIATU TOMASZOWSKIEGO

Kapliczki i krzyże wzniesione przy drogach są nieodłącznym elementem krajobrazu polskiego. Są trwałą i czytelną cząstkę krajobrazu kulturowego wsi. Spotkać można je wszędzie, we wsiach i na ich skrajach, w ciszy leśnych duktów, wśród falujących zbóż, wśród kwiatów na łąkach, a także w przydomowych ogródkach. Jedne są skromne, inne kolorowe i rozbudowane. Wykonane są różną techniką, jedne są rzeźbione w drewnie i kamieniu, inne malowane na drewnie, przybite do drzewa lub zbudowane z polnego kamienia, usadowione w małych drewnianych albo murowanych domkach. Stoją w niszach na drewnianych palach lub murowanych cokołach. Mówi się o nich, że stanowią formę małej architektury sakralnej.

Dziś przedstawiamy pierwszą część kapliczek powiatu tomaszowskiego sfotografowanych przez Zygmunta Dziedzińskiego.

CHORZĘCIN (gm. Tomaszów Maz.)

Okazała kapliczka kolumnowa z czerwonej cegły, postawiona przez mieszkańców wsi w roku 1917 jako wotum dziękczynne za uproszenie pokoju.

GIEŁZÓW (gm. Inowłódz)

Oryginalna, owalna kapliczka domkowa, stojąca w lesie przy drodze Tomaszów Maz. – Opoczno. Legenda głosi, iż w kapliczce tej była kopia cudownego obrazu oraz że mieszkał w niej pustelnik.

GLINA (gm. Rzeczyca)

Murowana, leśna kapliczka domkowa z XIX wieku. Stoi przy drodze z Królowej Woli do Rzeczycy obok leśniczówki Potok. Jej wnętrze jest bogato wystrojone w obrazy sakralne.

GLINNIK NOWY (gm. Lubochnia)

Kapliczka domkowa z czerwonej cegły pw. Matki Boskiej Częstochowskiej. Postawiona w latach dwudziestych XX wieku przez rodzinę Muszyńskich. Odnowiona w 2014 roku dla uczczenia kanonizacji Św. Jana Pawła II.

GROTOWICE (gm. Rzeczyca)

Kapliczka kolumnowa ufundowana w roku 1607 przez dziedzica Grotowic Mateusza Grotowskiego jako dowód bitwy stoczonej pod Guzowem w orężu wojsk króla Zygmunta III Wazy przeciwko zbuntowanej szlachcie. W latarni kapliczki wyryte są herby Rawicz i Ciołek.

JADWIGÓW (gm. Tomaszów)

Przydrożna kapliczka z czerwonej cegły wybudowana w roku 1935 „Na chwałę Bogu” z funduszy mieszkańców wsi.

KRZEMIENICA (gm. Czerniewice)

Kapliczka zbudowana z piaskowca powstała w roku 1635, stoi w pobliżu kościoła pw. Św. Jakuba. W latarni kapliczki znajdują się wyrzeźbione sceny męki pańskiej. Fundatorem kapliczki była miejscowa rodzina Lipskich, herbu Łada.

LIPIE (gm. Czerniewice)

Kapliczka zbudowana z piaskowca, powstała w roku 1635. W latarni kapliczki wyrzeźbione są cztery sceny z życia Maryi. Fundatorem kapliczki była miejscowa rodzina Lipskich, herbu Łada.

____________________________________
____________________________________

Biała Góra w pełni zasługuje na swoja nazwę. Złoże piasków kwarcowych eksploatowanych w tej kopalni uchodzi za największe w Europie. Stanowią jednocześnie około 80 proc. krajowych zasobów piasków szklarskich.

Gigantyczna kopalnia piasku w Białej Górze znajduje się po obu stronach drogi prowadzącej ze Smardzewic (tama na Zalewie Sulejowskim) do Tomaszowa Mazowieckiego.

W części wyrobisk zaprzestano już wydobycia, pozostały po nich ogromne dziury w ziemi, częściowo wypełnione wodą. W innych praca wre pełną parą. Na dnie wielkich dołów, w białych przestrzeniach uwijają się kolorowe maszyny: ładowarki i ciężarówki. A taśmociągi wywożą część urobku do zakładu przetwórczego. Wyrobiska otoczone są lasem. Można obejść je ścieżką dookoła oglądając kopalnię z licznych punktów widokowych. Zbliżać się jednak nie można, bo to niezbyt bezpieczne, a obiekt jest pod okiem ochroniarzy.

Piaski kopano w okolicy od XVIII wieku, jednak działo się to metodami gospodarskimi, na niewielką skalę. Głównym ośrodkiem wydobycia były okolice wsi Nagórzyce, położone po przeciwnej stronie Pilicy, obecnie w granicach Tomaszowa Mazowieckiego. Pozostałe po dawnych górnikach wyrobiska – Groty Nagórzyckie – są dziś ważną w okolicy atrakcją turystyczną (piszę o nich w osobnym artykule). Dopiero rozwój przemysłu szklarskiego w drugiej połowie XIX wieku spowodował wzrost zapotrzebowania na piasek i zwiększenie wydobycia. To właśnie w Białej Górze, w 1922 roku powstała pierwsza pracująca na skalę przemysłową kopalnia odkrywkowa z zakładem przetwórczym piasków szklarskich.

Biała Góra w pełni zasługuje na swoja nazwę. Złoże piasków kwarcowych eksploatowanych w tej kopalni uchodzi za największe w Europie. Stanowią jednocześnie około 80 proc. krajowych zasobów piasków szklarskich i formierskich oraz żwirków filtracyjnych. Złoże powstało około 120 mln lat temu w okresie górnej Kredy. Piasek zawiera ok. 98 proc. czystego kwarcu (SiO2). Jest doskonałym surowcem dla przemysłu szklarskiego, używa się go także do przygotowywania form odlewniczych. Od kilku lat kopalnia produkuje również kaolin oraz mieszanki kwarcowe o ściśle określonych parametrach, na zamówienie odbiorcy.

źródło: http://www.krajoznawcy.info.pl

____________________________________
____________________________________

DREWNIANE KOŚCIOŁY POWIATU TOMASZOWSKIEGO

SPAŁA – kościół katolicki pw. Matki Bożej Królowej Korony Polskiej.

Kościół ten został zbudowany w roku 1923 na życzenie ówczesnego Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego. Zaprojektowany został w tzw. stylu polskim przez znanego ówczesnego architekta Kazimierza Skórewicza. W roku 1992 staraniem Nadleśnictwa Spała obok kościoła postawiono ołtarz polowy Armii Krajowej wzbogacając go o stacje męki pańskiej.

TWARDA (gm. Tomaszów) – kościół katolicki pw. św. Wacława

zbudowany w roku 1781 we wsi Tobiasze (gm. Ujazd) z fundacji Franciszka i Ludwiki Ledóchowskich. W roku 1825 przeniesiony do Tomaszowa na ulicę Wieczność, w rejon gdzie ustanowiono pierwszy cmentarz katolicki w Tomaszowie. W roku 1988 przeniesiony przez ojców Franciszkanów ze Smardzewic do wsi Twarda i postawiony na skrzyżowaniu dróg Twarda – Tresta i Smardzewice – Karolinów.

ROSOCHA (gm. Będków) – Kościół katolicki pw. św. Zygmunta.

Zbudowany został z fundacji biskupa Jana Dębowskiego w roku 1762. Wykonany jest z drewna modrzewiowego, wewnątrz znajduje się zabytkowa rzeźba Św. Zygmunta oraz barokowy ołtarz. Najcenniejszym zabytkiem jest gotycka kamienna kropielnica, która pochodzi z pierwszego kościoła jaki stał w tym miejscu już w XIV wieku.

BIAŁOBRZEGI – Kościół katolicki pw. świętego Marcina Biskupa.

Początki parafii sięgają roku 1470, następnie w roku 1746 staraniem ks. Ewarysta Kobylińskiego postawiono nową świątynię, której renowację przeprowadzono ponownie w roku 1883. Ostatnią renowację przeprowadzono w roku 2010.

 

CZERNIEWICE
– kościół katolicki pw. św. Małgorzaty.

Według badań historyków, kościół ten pochodzi z XV wieku i jest uznany jako najstarsza drewniana świątynia województwa łódzkiego. We wnętrzu kościoła znajdują się zabytkowe obrazy oraz bogate wyposażenie liturgiczne. Pierwszy kościół powstał z inicjatywy Andrzeja Rzeszotki z rodu Łabędź i został erygowany w roku 1413. Po latach uległ on zniszczeniu i wybudowano nowy kościół w pierwszej połowie XV wieku, który to był przez kolejne lata przebudowywany i istnieje do dnia dzisiejszego.

 

ŁAZNÓW (gm. Rokiciny)
– Kościół katolicki pw. Matki Boskiej Różańcowej.

Postawiony w latach 1755 – 1756 przez biskupa włocławskiego Antoniego Sebastiana Dębowskiego. W kościele tym modliła się rodzina Reymontów przyjeżdżając na niedzielne msze święte, jak również na odpust Matki Boskiej Różańcowej, który odbywał się w pierwszą niedzielę października.

____________________________________
____________________________________

BOBRY – INŻYNIERSKA ROBOTA
w rejonie Modrych Wód, Białej Góry i rzeki Pilicy

Bobry to jedne z ciekawszych zwierząt żyjących w pobliżu nas i jednocześnie jeden z tych gatunków, które wywołują najpoważniejsze konflikty na linii przyroda-człowiek. Są niesamowitymi inżynierami i hydrotechnikami, jest to jedyne zwierzę (po człowieku) potrafiące na taką skalę manipulować środowiskiem. Stąd cały problem.

____________________________________
____________________________________

PTAKI MODRYCH WÓD

Temperatura wody wypływającej z wywierzysk utrzymuje się przez cały rok na poziomie 9 °C, a w otaczającym je akwenie waha się od 6 zimą do 11 °C latem. Powierzchnia wody w rozlewisku nigdy więc nie zamarza, dlatego miejsce to jest zimową ostoją i wiosennym terenem lęgowym wielu gatunków ptaków. Na szczególną uwagę zasługuje kaczka krzyżówka – herbowy element rezerwatu. Jak stwierdzono, liczba tych ptaków dochodzi tu nawet do 500 osobników. Oprócz krzyżówek spotyka się tu corocznie zimujące ohary, czernice, gągoły, cyraneczki jak również łabędzie i zimorodki. Na drzewach, krzewach i ziemi gnieżdżą się wilgi, sikory, słowiki, zięby i trznadle. Ogółem stwierdzono tu 75 gatunków ptaków. Prawdziwą osobliwością jest niepozornie ubarwiony remiz, budujący misterne gniazda.

Akwen wodny „Niebieskich Źródeł” z powodu niskiej temperatury wody, słabego zarośnięcia roślinnością wodną, niskiego stopnia eutrofizacji wody, nie stwarza zbyt korzystnych warunków do życia zwierząt wodnych. Z tego powodu występuje tu niewiele gatunków ryb: kiełb, śliz, lin, okoń, szczupak, płoć, miętus, karp i ciernik. Na terenie parku spotkać można wielu przedstawicieli ssaków: nornicę rudą, łasicę łaskę, nornika zwyczajnego i północnego, szczura wędrownego, a ostatnio pojawił się piżmak. Z sąsiadujących lasów przybywają tu wiewiórki, lisy i sarny, które wśród roślinności porastającej wyspy znajdują zaciszne miejsca do rodzenia młodych.

____________________________________
____________________________________

MODRE WODY

Coraz się więcej wgłębiasz w gaj uroczy,
Idąc ścieżkami nadpilicznych zboczy,
Aż wreszcie stajesz i patrzysz przed siebie…
Olśnione blaskiem słonecznych promieni,
Wielkie się źródło seledynem mieni,
I gra barw cudnych w toń przynęca ciebie.

Tak pisał w poemacie „MODRE WODY” w roku 1901 poeta Zygmunt Różycki, który to w latach swojej młodości mieszkał w Tomaszowie Mazowieckim przy ulicy św. Antoniego.

Pierwszą informację o NIEBIESKICH ŹRÓDŁACH znajdujemy w aktach z 1754 roku. Informacja dotyczyła osady młyńskiej o nazwie „UTRATA” i pochodziła od nazwiska właściciela młyna stojącego u ujścia strumyka z NIEBIESKICH ŹRÓDEŁ.

MODRE WODY  tak były nazywane w II połowie XIX wieku NIEBIESKIE ŹRÓDŁA – jedno z najciekawszych i najpiękniejszych zjawisk przyrodniczych w Polsce. Leżą na prawym brzegu rzeki Pilicy, stanowiąc  barwne wywierzysko  krasowe,  jak również obszar pięknej przyrody otoczonej różnorodną roślinnością i są miejscem schronienia dzikiego ptactwa.

Znana ówcześnie poetka, bibliotekarka oraz właścicielka księgarni w Tomaszowie Mazowieckim, Pani EMILIA TOPAS-BERENSZTAJN w swoim wydawnictwie z roku 1888 pisała m.in.: …MODRE WODY- coś czego całej piękności zrozumieć nie można, ten co tego nie widział własnemi oczyma…

Wygląd rezerwatu opisywał również ówczesny właściciel ziemski Juliusz Ostrowski  w swoim opracowaniu pt. : „MODRE  WODY” z roku 1911. Pisał w nim m.in.: MODRE WODY przedstawiają zjawisko przyrody dla oka powabne i dla umysłu ciekawe. Woda w wielu miejscach stawu bije ze szczeliny opoki pokrywającej dno, burzy piasek ziarnisty, który przez pryzmat wody przybiera barwę niebieską…

Jeszcze wcześniej, to jest w roku 1849 L. Wolski w swoim wydawnictwie pt.: „Rys hydrografii Królestwa Polskiego” pisał: …Pod wsią Wąwałem, nad samym brzegiem Pilicy, płynie rzadkiej piękności strumień do tego stopnia w wodę obity, że w odległości 50 prętów , wodościek od niego idący jest w stanie poruszać młyn na dwa koła przedsiębierne…

W związku z dużą popularnością NIEBIESKICH ŹRÓDEŁ, od roku 1912 zaczęto budować pomost widokowy, a w latach późniejszych również pomosty i kładki celem ułatwienia dostępu w głąb terenu.

Dopiero w latach 50 ubiegłego wieku działacze ochrony przyrody zlikwidowali kładki i pomosty chroniąc źródła przed zadeptaniem i płoszeniem ptactwa.

Natomiast w roku 1957 saperzy Wojska Polskiego usypali kamienny wał oporowy, który stworzył do dzisiaj istniejącą spacerową groblę mającą głownie na celu zabezpieczenie przed wylewaniem rzeki Pilicy.

Ciekawostką jest fakt, iż NIEBIESKIE ŹRÓDŁA leżały w granicach woj. kieleckiego i dopiero 7 grudnia 1959 roku decyzją Rady Ministrów włączono je do granic miasta Tomaszowa Mazowieckiego.

Zarządzeniem Ministra Leśnictwa z lipca 1961 roku teren NIEBIESKICH ŹRÓDEŁ został uznany formalnie jako rezerwat przyrody, choć wcześniej w roku 1928 rozporządzeniem Prezydenta RP źródła uznane były za zabytek.

NIEBIESKIE ŹRÓDŁA są uroczym fragmentem krajobrazu, wśród którego rośnie ogromna liczba różnorakich roślin oraz żyje tam szeroka gama ptactwa.

Są dotychczas jednym z najlepiej znanych i najbardziej cenionych w Polsce obiektów przyrodniczych, sławiących jednocześnie nasze miasto.

Powinniśmy dbać o to, aby ta osobliwość przyrodnicza zachowała na zawsze swoje piękno i żeby każde pokolenie dbało o utrzymanie NIEBIESKICH ŹRÓDEŁ.

Informację opracował
ZYGMUNT DZIEDZIŃSKI

BIBLIOGRAFIA:
– J. Sosnowski, „Niebieskie Źródła- Groty”, Informator turystyczny, 1995
– J. Moszowic, R. Olaczek, „Niebieskie Źródła”, przewodnik przyrodniczy po rezerwacie, 1965

____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

Zygmunt Dziedziński – od 70 lat, od urodzenia, tomaszowianin. Jego życiorys zawodowy sprowadza się do nieistniejącego już Wistomu. Emeryt, ciągle aktywny społecznie, szczególnie w Towarzystwie Przyjaciół Tomaszowa Mazowieckiego. Fotograf amator od wielu lat, ale tak na poważnie to hobby wciągnęło go w wieku dojrzałym, łącząc się z drugą jego pasją turystyką rowerową. To połączenie dało efekty w postaci setek a może i więcej zdjęć utrwalających to co przemija. Przejeżdżając rowerem corocznie kilka tysięcy kilometrów, fotografuje pejzaże, obiekty architektury, w  tym tej małej obrazującej kapliczki i krzyże przydrożne. Szczególną estymą darzy rzeki płynące przez nasz powiat: Pilicę, Wolbórkę i te mniejsze. Zwraca uwagę na obiekty techniczne związane z tymi rzekami: mosty, kładki, zapory, stawidła, młyny. Ale nie tylko nasz powiat obejmuje obiektywem. W czasie wyjazdów na kuracje, wczasy czy wycieczki, fotografuje to co go zaciekawi i może zaciekawić potencjalnego widza. To co sfotografuje pokazuje na autorskich wystawach. Miał ich już kilkanaście, m.in. w tomaszowskim muzeum, bibliotece, w placówkach kultury. Dziedziński jest współautorem, wspólnie z dziennikarzem TIT, Janem Pampuchem (autorem tekstów), albumu „Kapliczki krzyże przydrożne w powiecie tomaszowskim”, wydanym w 2014 roku przez PAJ-Press. Obaj mają zgromadzony materiał na podobną publikację o kościołach w naszym powiecie. Fotografie Zygmunta Dziedzińskiego znalazły się również na widokówkach i plakatach oraz w wydawnictwach prasowych. Prywatnie jest mężem wyrozumiałem żony Doroty i dwóch dorosłych córek, z których jedna również sprawnie operuje obiektywem aparatu fotograficznego.

Wkrótce w Format3A cyklicznie ukazywać się będą fotografie pana Zygmunta, a na nich m.in. kapliczki oraz kościoły drewniane i murowane powiatu tomaszowskiego, rzeka Pilica w Tomaszowie Mazowieckim, Niebieskie Źródła, Spałą, Konewka, Królowa Wola, bunkry, kominy ZWCh Wistom-u i wiele innych, ciekawych miejsc Ziemi Tomaszowskiej. Wypatrujcie rubryki pt. Okiem tomaszowianina Zygmunta Dziedzińskiego.