W Tomaszowie Mazowieckim przy ul. Legionów znajduje się pomnik poświęcony Legionom Polskim. Obecnie stan techniczny pomnika jest w bardzo złym stanie i wymaga natychmiastowego remontu kapitalnego. Na pomniku jest tablica z wymienionymi 30 osobami z których tylko 9 walczyło w legionach (osoby potwierdzone dokumentami Muzeum (Instytut) Józefa Piłsudskiego w Sulejówku). Pozostałe osoby prawdopodobnie walczyły w Wojsku Polskim lub zostały dopisane.
Obecnie udało się ustalić ok. 90 osób (na podstawie dokumentów) z naszego terenu walczących w Legionach Polskich.
Tomaszowski Oddział Związku Legionistów Polskich (prawdopodobnie działalność została zawieszona) i nie jest zainteresowany remontem pomnika i utrzymaniem w należytym stanie.
Wcześniej oryginalne pamiątki po legionistach (przekazywane przez rodziny) z naszego terenu zbierane były w szkole przy ul. Legionów. Pamiątki zostały przygotowane w formie plansz z możliwością wystawiania na wystawach. Zebrane pamiątki w obecnej chwili są w bardzo złym stanie ze względu na złe przechowywanie.
Stowarzyszenie Związku Legionistów Polskich Oddział w Tomaszowie Maz. posiadał również sztandar (pochodzący z okresu międzywojennego). Prawdopodobnie w 1939 r. został przekazany na przechowanie w celu zabezpieczenia. Po II wojnie członkowie Stowarzyszenia Związku Legionistów Polskich Oddział w Tomaszowie Maz. nigdy nie zabiegali o odzyskanie sztandaru, który jest wielką pamiątką naszego miasta w walkach o niepodległość naszego państwa.
Należy zaznaczyć, że przewodniczący oddziału w Tomaszowie Maz. jest równocześnie członkiem Zarządu Głównego Związku Piłsudczyków w Warszawie.
W powyższe sprawy zaangażowało się Towarzystwo Przyjaciół Tomaszowa Mazowieckiego, zabiegając o zachowanie pamięci o naszych lokalnych bohaterach, renowację pomnika Legionistów czy o odzyskanie sztandaru Związku Legionistów Polskich w Tomaszowie Maz.
Skierowano w tych sprawach pisma do Prezydenta Miasta, Starosty Powiatu tomaszowskiego, a także do Muzeum im. Hrabiego A. Ostrowskiego. Wiemy, że dzięki tym interwencjom udało się zainicjować proces przejęcia przez powiat tomaszowski od Związku Legionistów Polskich w Tomaszowie Maz. pomnika Legionów Polskich znajdującego się w al. Marszałka J. Piłsudskiego. Związek jest w tej sprawie przychylny i chciałby przekazać ten wyjątkowy pomnik władzom powiatu.
Należy przypuszczać, że władze samorządowe staną na wysokości zadania i wkrótce uda się dopełnić formalności w sprawie przekazania pomnika. A następnie podjąć niezbędne prace renowacyjne wraz z aktualizacją danych na tablicy pamiątkowej.
Członkowie Towarzystwa Przyjaciół Tomaszowa Mazowieckiego
 |
 |
 |
 |
