W samym centrum Tomaszowa Mazowieckiego na placu Kościuszki stoi piękny zabytkowy kościół ewangelicko-augsburski pw. świętej Trójcy.
W1823 roku Antoni Jan Ostrowski podjął starania o utworzenie w swojej osadzie, „Tomaszowie” parafii ewangelickiej. Władze udzieliły na to pozwolenia dopiero w 1829 roku. Do 1967 roku kościół ten był użytkowany przez tomaszowską parafię ewangelicko-augsburską.
W 1967 roku został wydzierżawiony parafii polskokatolickiej i otrzymał wezwanie Świętego Ducha. Po samorozwiązaniu tej parafii wrócił w ręce ewangelików.
Edmund Knoth był fundatorem stalowych dzwonów odlanych w Bochum (Westfalia) dla wybudowanego w 1902 roku neogotyckiego kościoła p.w. Świętej Trójcy. Kościół wybudowano na zlecenie twórcy przemysłowego Tomaszowa – hrabiego Antoniego Ostrowskiego.
Kościół stojący pośrodku północnej pierzei Placu Kościuszki w Tomaszowie wyróżnia się klasycznymi proporcjami. Chociaż nie wygląda on na wielowiekowy zabytek, to jednak jest najstarszym budynkiem murowanym w tym młodym mieście. Widoczna na rysunku świątynia została zbudowana na początku ubiegłego wieku na zlecenie twórcy przemysłowego Tomaszowa – hrabiego Antoniego Ostrowskiego. Jak wiadomo, zrezygnował on z podjętej przez swojego ojca, Tomasza próby uczynienia z osady nad Wolbórką ośrodka hutniczego. Hrabia Antoni postanowił zorganizować w swoich dobrach przemysł włókienniczy. W tym celu zaczął energicznie sprowadzać osadników z zagranicy (głównie ze śląska i Saksonii), znających się na sukiennictwie. Pierwsza ich grupa przybyła do osady tomaszowskiej na przełomie 1822 i 1823 roku. Dynamiczny napływ osadników do Tomaszowa trwał pięć lat. W tym czasie przybywało tutaj co roku średnio 300 osób. W pierwszym okresie zasiedlony został teren położony na lewym brzegu Wolbórki. Wytyczono tutaj dwie pierwsze ulice Tomaszowa: Warszawską i św. Tekli. Następnie powstała prawobrzeżna dzielnica, której centrum stanowił prostokątny rynek św. Józefa (obecnie PI. T. Kościuszki). Planowano na nim wybudować ratusz miejski. Najpierw jednak rozpoczęto przy tomaszowskim rynku budowę kościoła ewangelickiego. W owym czasie nie było jeszcze w Tomaszowie kościoła katolickiego; jego rolę pełniła kaplica urządzona w pałacyku Ostrowskich. Tymczasem do Tomaszowa napływało coraz więcej osadników zagranicznych, głównie wyznania ewangelickiego. Dlatego już w 1823 roku A. Ostrowski podjął starania o utworzenie w swojej osadzie parafii ewangelickiej. Władze udzieliły na to pozwolenia dopiero w 1829 roku. Wcześniej hrabia dla tej parafii wybudował na swój koszt przy rynku św. Józefa okazały kościół i piętrowy dom murowany wraz z zabudowaniami gospodarczymi. Umieszczono tu m.in. szkołę parafialną i pastorał. Właściciel Tomaszowa nadał również tej parafii sześć mórg pola i dwie morgi gruntu na cmentarz. Powstała w ten sposób ewangelicka parafia p.w. świętej Trójcy obejmowała 85 miejscowości w ówczesnych powiatach: brzezińskim i rawskim. Liczyła ona ponad 1900 wiernych, z których 485 mieszkało w Tomaszowie. Budowa ewangelickiego kościoła w Tomaszowie trwała sześć lat. Jego architekt jest nieznany. Świątynię, reprezentującą styl późnego klasycyzmu, wzniesiono na rzucie prostokąta z półowalną absydą wieńczącą zakrystię. Wewnątrz tej budowli umieszczono galerię wspartą na kolumnach, a pod nią znalazła się kruchta. Kościół otrzymał klasycystyczny ołtarz i takież organy. Do 1968 roku kościół ten był użytkowany przez tomaszowską parafię ewangelicko-augsburską (jednocześnie z jej nowszym kościołem przy ul. św. Antoniego). Od tego czasu dzierżawcą tej najstarszej budowli murowanej Tomaszowa (poza dawnym pałacykiem Ostrowskich) jest parafia polskokatolicka.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
